Ostatni z wymienionych stał się centrum zainteresowania publikacji, która została zatytułowana Dialog Motywujący w teorii i praktyce. Motywowanie do zmiany w pracy socjalnej i terapii. Redaktorki – Iga Jaraczewska i Izabela Krasiejko – podkreśliły, iż skoncentrowały się na koncepcji i wybranych metodach – wyzwalania i wzmacniania motywacji, które są stosowane w pracy z osobami mało zmotywowanymi, a tym samym wysunęły wyraźny argument uzasadniający wydanie książki. Wciąż bowiem poszukiwane są takie propozycje m.in. strategii, metod lub form pracy, które mają na celu wyzwalanie motywacji człowieka, postrzeganego, jako podmiot zmiany. Wiąże się to z jego aktywizowaniem w zakresie występujących trudności i ma prowadzić do jego uniezależnienia się od pomocy. Nowe propozycje są w ostatnich latach wciąż poszukiwane, doskonalone i stopniowo wdrażane w poradnictwie, pracy socjalnej, jak również terapii. Celem książki jest prezentacja Dialogu Motywującego i jego zastosowania w pracy z trudnym podopiecznym, ponieważ – co podkreślono we Wstępie – brakuje na rynku wydawniczym publikacji, które ukazują zastosowanie metody w oparciu o dowody naukowe. Rysuje się zatem krąg osób zainteresowanych książką, wśród których należy wymienić przede wszystkim: pedagogów, pracowników socjalnych, socjologów oraz psychologów.
Opracowanie stwarza możliwość zapoznania się z założeniami pracy nad motywacją jednostki, poznania faz procesu motywującego oraz zarysu budowania motywacji do zmiany, wzmacniania postanowienia zmian. Ukazano metody pracy z człowiekiem mało zmotywowanym, jak również propozycję zastosowania ich w praktyce. Mając na uwadze wspomniane aspekty praktyczne, zobrazowano przeszkody i te czynniki, które wspomagają wprowadzanie zmian.
Książka składa się z dziesięciu rozdziałów. W pierwszym z nich – Główne idee, inspiracje i założenia Dialogu Motywującego – Jadwiga Jaraczewska nakreśliła główne założenia Dialogu Motywującego. Autorka, jako teoretyk i długoletni praktyk, zaprezentowała kluczowe pojęcia metody, czynniki, które są istotne i mają wpływ na zmianę, jak również proces i utrudnienia w realizacji Dialogu Motywującego, zasady motywowania i metody pracy. Artykuł jest bardzo interesujący, bogaty w treści i jest doskonałym wprowadzeniem do dalszych, zawartych w pracy, analiz i interpretacji. Autorka podjęła trud napisania wprowadzającego artykułu w oparciu o znaną jej teorię i praktykę, którą nabyła w pracy z klientami w Polsce i Wielkiej Brytanii.
Drugi rozdział nosi tytuł Transteoretyczny Model Zmiany – towarzysz Dialogu Motywującego. Magdalena Poleć zdefiniowała pojęcie transteoretyczny, ukazała kolejne fazy zmiany wraz z przykładami odnoszącymi się do praktyki oraz procesy zmiany. Skonstruowała wykresy w formie kół – służące do zastosowania przez profesjonalistów; zamieszczono je w Aneksie (co umożliwia ich wycięcie i praktyczne zastosowanie). Tekst jest interesujący i dobrze wprowadza Czytelnika do kolejnej części książki.
Marta Lizis-Młodożeniec napisała rozdział Wybrane metody Dialogu Motywującego mające zastosowanie w pracy socjalnej. Ukazała cztery metody, które zdaniem Autorki są niezbędne podczas budowania kontaktu z jednostką i odkrywania ambiwalencji. Kolejne mają na celu zbudowanie planu działania. Ciekawym zabiegiem Autorki jest oparcie wspomnianej prezentacji na doświadczeniach i historii jednej z podopiecznych. Tekst właściwie oddaje specyfikę ukazanych metod.
Czwarty rozdział został zatytułowany Elementy Dialogu Motywującego w metodycznym działaniu pracowników socjalnych. Izabela Krasiejko podjęła rozważania mające na celu ukazanie realizacji celów i zadań pracy socjalnej poprzez Dialog Motywujący. Dokonała zestawienia w tabeli wspomnianych zadań i celów oraz odniosła je do celów i założeń Dialogu Motywującego. W swoich rozważaniach odwołała się do zbierania i interpretowania danych przez profesjonalistów, przytoczyła ciekawe przykłady z praktyki. Opisała trzy style komunikacji w informowaniu i poradnictwie socjalnym. Podczas czytania dostrzegana jest erudycja Autorki, dobre przygotowanie merytoryczne i metodyczne w zakresie podjętej problematyki.
Dialog Motywujący w kontekście systemowej pracy z rodziną jest tematem rozdziału piątego, którego Autorkami są Beata Klich i Joanna Rutkowska. Tekst rozpoczęto wyjaśnieniem określenia „systemowe postrzeganie rodziny”. Autorki ukazały wybraną z literatury klasyfikację faz cyklu życia rodziny wg E. Duvall. Dokonana została prezentacja zastosowania Dialogu Motywującego, pomocy rodzinie w oparciu o jej systemowe rozumienie oraz zasad pracy z dziećmi. Znajdujemy w tym rozdziale również przykłady rozwiązań zastosowanych w praktyce.
Szósty rozdział książki został przygotowany przez Annę Derwich i nosi tytuł Dialog Motywujący w pracy z młodzieżą. Stanowi kontynuację przemyśleń podjętych w poprzedniej części, lecz ukierunkowanych na innego klienta. Autorka konsekwentnie zilustrowała swój wywód praktycznymi przykładami, które doskonale dopełniają zaprezentowaną teorię. A. Derwich podkreśliła aspekt powstrzymywania odruchu naprawiania, zrozumienia motywacji, słuchania i wzmacniania człowieka. W tekście zastosowała ciekawe schematy, które ilustrują zaprezentowaną propozycję. Artykuł jest przemyślany i oparty na doświadczeniach praktycznych Autorki.
Rozdział siódmy, którego Autorkami są Iga Jaraczewska i Izabela Krasiejko, nosi tytuł Dialog Motywujący w pracy z osobami z problemem uzależnień. Autorki skoncentrowały się na motywacji jednostki, co stało się jakby pewnym wstępem do rozważań dotyczących Dialogu Motywującego w pracy z osobą uzależnioną. Poprawnie zestawiły w tabeli strategie motywujące w odniesieniu do faz zmiany w pracy z osobą uzależnioną. Całość wzbogacona została przykładami rozmów motywujących oraz komentarzami Autorek.
Kolejny tekst – Dialog Motywujący w asystenturze rodziny – został napisany przez Izabelę Krasiejko. Autorka przedstawiła analizę regulacji prawnych w odniesieniu do asystentury rodziny, ukazała możliwości zastosowania Dialogu Motywującego w pracy terapeutycznej z rodziną, nawiązała do własnych badań. Interesująca jest propozycja metodyczna, tzw. arkusz wyrażania decyzji, zaproponowana przez I. Krasiejko, przygotowana w sposób przejrzysty, umożliwiający zastosowanie w praktyce. Swoje rozważania, podobnie jak Autorzy poprzednich tekstów, doskonale zilustrowała przykładami. Z dużą swobodą, jako naukowiec i praktyk, zaprezentowała dobrze przemyślane i ważne współcześnie treści.
Beata Kita i Anna Repelewicz-Iwaniuk zaprezentowały Standard świadczenia pracy asystenta rodziny w m.st. Warszawie – jako przykład zastosowania Dialogu Motywującego w pracy z rodzinami z wieloma problemami. Rozdział jest swoistą prezentacją świadczenia asysty rodzinnej w Warszawie. Autorki ukazały możliwości realizacji czy zastosowania Dialogu Motywującego w praktyce. Swoje rozważania odniosły do obowiązujących regulacji prawnych w Polsce. Tekst obrazuje i przybliża Czytelnikowi pracę asystenta rodziny, w której zastosowany jest Dialog Motywujący.
Rozdział ostatni, dziesiąty, opracował Brad McKenzie, nosi tytuł System interwencji i wsparcia w placówkach pomocy społecznej skoncentrowanych na ochronie dziecka i rodziny – na przykładzie badań przeprowadzonych w Kanadzie. Rozdział kończy książkę, a jego treść stanowi przykład rozważań obrazujących dokonywane zmiany organizacyjne w kanadyjskim systemie pomocy dzieciom i ich rodzinom, jak również ukazuje stosowane modele, które mogą być propozycją do przemyśleń i zastosowania w innych krajach.
Książka jest interesującym i jednocześnie pierwszym opracowaniem polskich Autorów na temat Dialogu Motywującego. Stanowi propozycję dla osób podejmujących działania w dziedzinie pomocy społecznej. Przybliża Czytelnikowi zajmujący i jednocześnie ważny temat dotyczący nowoczesnego modelu świadczenia pomocy człowiekowi. Przedstawione w publikacji zagadnienia zostały ukazane zarówno w ujęciu teoretycznym, jak również praktycznym, co umożliwi ich zastosowanie. Publikacja jest skierowana i niezbędna dla pedagogów, psychologów, pracowników socjalnych, socjologów, a także polityków społecznych. Autorzy – przyjmując jako motto rozważań hasło Warto zmieniać – włączają się do ogólnopolskiej dyskusji teoretyków, badaczy i praktyków na temat pracy z rodziną, jak również asystentury rodziny, jako istotnych wyzwań i zadań stojących przed pracownikami służb społecznych. Książka stanowi głos w dyskusji nad nowymi rozwiązaniami oraz propozycjami, które znajdują swoje zastosowanie w pracy z rodziną i prowadzeniu jej od bezradności ku samodzielności.  

Dr hab. prof. UR Beata Szluz
Uniwersytet Rzeszowski
Jadwiga M. Jaraczewska, Izabela Krasiejko (red.) Dialog Motywujący w teorii i praktyce. Motywowanie do zmiany w pracy socjalnej i terapii, Wydawnictwo Edukacyjne „Akapit”, Toruń 2012, ss. 253